Renoma i rozpoznawalność to kluczowe elementy budowy tożsamości firmy, kojarzonej głównie z nazwą lub logotypem. Oznaczenia te – wraz ze wzrostem popularności – mogą zostać wykorzystane przez konkurencję. Przed takim działaniem można się uchronić rejestrując prawo ochronne do oznaczenia firmy lub produktu. Niniejszy artykuł podpowiada o czym należy pamiętać rejestrując znak towarowy i dlaczego jego zabezpieczenie jest tak ważne dla długofalowej wizji rozwoju działalności.
Czym jest znak towarowy?
W skrócie, jest to zastrzeżone prawo do ochrony identyfikacji podmiotów, towarów, czy usług z wyłączeniem innych osób. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które umożliwia odróżnienie produktów jednego przedsiębiorcy od produktów innego przedsiębiorcy.
Najczęściej spotykane formy znaków towarowych to: słowna, graficzna lub słowno-graficzna. Jak wynika już z samego nazewnictwa, przedmiotem ochrony może być tylko słowo (np. „adidas”), tylko logo (np. charakterystyczne trzy paski) lub połączenie obu tych elementów (czyli logo trzech pasków połączone ze słowem „adidas”).
Dlaczego zabezpieczenie znaku towarowego jest ważne?
Przede wszystkim dlatego, aby móc tym znakiem swobodnie dysponować z wyłączeniem innych osób. Wyobraźmy sobie sytuację, w której nasza firma się rozwija, nasz główny produkt jest coraz bardziej popularny, a jego nazwę wykorzystujemy w spotach reklamowych. Tymczasem inny podmiot dokonuje rejestracji znaku towarowego o dokładnie takiej samej nazwie, jak nasz produkt. Mimo, że to nasze oznaczenia produktu, to w takiej sytuacji utracimy prawo do jego używania, gdyż prawo to na wyłączność uzyskała inna osoba. Skutki takiego działania są znaczące: może to być konieczność nabycia (czyli tak naprawdę odzyskania) praw do znaku od osoby (podmiotu), która ją zarejestrowała i to po cenie, którą ta osoby podyktuje. Realnym zagrożeniem jest również konieczność rebrandingu naszego kluczowego produktu, co wprowadzi zamieszanie w szeregach klientów i może doprowadzić do spadku przychodów.
Dla jeszcze lepszego zobrazowania, po co właściwie rejestrujemy prawo do znaku towarowego, odwróćmy sytuację: dzięki rejestracji zyskujemy narzędzie do ograniczania nieuczciwej konkurencji, która może wykorzystać naszą ciężką pracę i rozpoznawalność przez inny podmiot na rynku. W przypadku naruszenia naszych praw do znaku towarowego możemy domagać się odszkodowania, jak i usunięcia skutków naruszeń np. w formie przeprosin publikowanych w prasie na koszt podmiotu naruszającego.
Dla promowania firmy lub produktów firmy często angażują znaczne środki pieniężne: czy to dla działań reklamowych, marketingowych, czy nawet dla badania zagranicznych rynków. Często te strategie planowane są na kilka lat do przodu. W przypadku utraty prawa do nazwy wszystkie te zaangażowane środki zostaną bezpowrotnie utracone.
W wielu przypadkach rozpoznawalny znak towarowy jest też ważnym składnikiem majątkowym przedsiębiorstwa mającym istotny wpływ na jego wycenę. Znak towarowy pozostaje wartością samą w sobie – prawa do niego podlegają odpłatnemu przeniesieniu na inny podmiot. Brak ochrony dla znaku znacznie ogranicza grono potencjalnych nabywców.
O czym należy pamiętać przy jego rejestracji?
Przed dokonaniem rejestracji znaku towarowego należy dokonać starannej weryfikacji, czy taki sam lub podobny znak towarowy nie został zarejestrowany wcześniej przez inny podmiot i w tej samej klasie usług. Należy również sprawdzić, na jakim obszarze znak towarowy korzysta z ochrony. Być może podobny znak towarowy chroniony będzie tylko na terytorium jednego kraju.
Wyszukiwarki znaków towarowych są ogólnodostępne, są to m. in. TMview, eSearch plus, TMclass. Swoją wyszukiwarkę posiada również Urząd Patentowy RP.
Szczególnie istotne przy znakach słownych jest weryfikacja warstwy fonetycznej danego znaku. W niektórych przypadkach nawet częściowe podobieństwo słowa może być wprowadzające w błąd, co może doprowadzić do złożenia skutecznego sprzeciwu przeciwko prawu ochronnemu do znaku. Do ryzyka konfuzji dochodzi szczególnie wtedy, gdy nazwa firmy (produktu) ma związek z angielskojęzycznym słowem o potocznym znaczeniu. Nasz znak musi posiadać tzw. zdolność odróżniającą, czyli nie tylko nie może być kojarzony z inną firmą/produktem, ale też nie może być zbyt ogólny (nie uzyskamy ochronę np. na słowo „długopis”).
Można w tym miejscu zasugerować, że znak słowno-graficzny ma największe szanse obrony przed sprzeciwem, gdyż składa się z dwóch elementów: słowa i fantazyjnego ograniczenia graficznego. Znak słowno-graficzny znacznie ogranicza możliwość jego pomylenia ze znakiem słownym, nawet jeżeli nazwa produktu będzie brzmieć podobnie.
Rejestrując znak należy pamiętać, aby obszar chroniony obejmował co najmniej całe terytorium Unii Europejskiej. Rejestracja w Urzędzie Patentowym danego kraju daje ochronę znaku tylko na jego terytorium. Rejestracja znaku w Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) daje prawo ochrony we wszystkich krajach UE. Rejestracja znaku towarowego np. tylko w Urzędzie Patentowym RP, mimo że jest znacznie tańsza, to ogranicza możliwość późniejszej ekspansji marki i stwarza ryzyko, że do naszego znaku towarowego ochronę uzyska inny podmiot na terenie całej UE z wyłączeniem Polski.
Kolejnym ważnym aspektem jest wskazanie odpowiednich klas usług/produktów, w zakresie których nasz znak towarowy uzyska ochronę. Mimo, że każda kolejna klasa podlega dodatkowej opłacie, sugerujemy zapewnienie ochrony w jak najszerszym zakresie. Nie będzie to ograniczało późniejszego rozszerzenia zakresu usług naszego podmiotu.
Pamiętać też należy, że prawo do ochrony znaku towarowego udzielane jest na 10 lat. Po tym okresie należy to prawo odnowić.
Jeżeli już zarejestrujemy nasz znak towarowy, to sugerujemy od czasu do czasu monitorować rynek, czy inny podmiot nie wykorzystuje naszego znaku lub nawet nie próbuje zarejestrować znaku o podobnej nazwie/wyglądzie. Jednym z etapów rejestracji znaków towarowych jest tzw. okres sprzeciwowy – jest to przestrzeń czasowa, w której możemy złożyć sprzeciw wobec próby zarejestrowania znaku podobnego do naszego i w ten sposób ochronić prawo do naszej unikalności.
Ile to kosztuje?
Przy rejestracji przed Urzędem Patentowym RP: opłata od zgłoszenia wniosku w pierwszej klasie – 450 zł, a dopłata za każda kolejną klasę – 120 zł + opłata za pierwszy 10-letnich okres ochrony – 400 zł za każdą klasę.
Przy rejestracji przed Urzędem UE ds. Własności Intelektualnej (EUIPO): opłata od zgłoszenia wniosku w pierwszej klasie – 850 euro, dopłata za drugą klasę – 50 euro, dopłata za trzecią i następną klasę – 150 euro za każdą klasę. Tożsama opłata pobierana jest za przedłużenie 10-letniego okresu ochrony.
Rejestracja prawa do znaku towarowego jest procesem bardzo ważnym, ale też skomplikowanym. Przed przystąpieniem do rejestracji sugerujemy zasięgnąć specjalistycznej porady prawnej.